De martinet

De martinet die we hier beschrijven is een traditioneel instrument voor huiselijke discipline in Frankrijk. Hij wordt ook wel de “kinderzweep” genoemd. 

Het is een strokenzweep met een handvat van ongeveer 25 centimeter lang, met 6 tot 12 iets langere leren veters. De stroken waren soms ook van touw dat met behulp van zeep stug gemaakt was.


Tot voor kort werden ze verkocht in dierenspeciaalzaken of in de dierenafdeling van warenhuizen en supermarkten, ook al is het helemaal niet bekend dat ze ooit gebruikt zijn om huisdieren te bestraffen. Wanneer je er eentje kocht, wist iedereen waar hij voor bedoeld was.

Zijn naam zou afkomstig kunnen zijn van “marteau” hamer, waarbij martinet dus een kleine hamer was. Sommigen denken dat de naam te danken is aan Jean Martinet, Inspecteur Generaal in het leger van Lodewijk de veertiende in de 17de eeuw, een legerofficier die bekend stond om zijn strenge discipline waaraan hij zijn troepen onderwierp (en die, waarschijnlijk niet toevallig, gestorven is door vriendschappelijk vuur). Maar de martinet is te licht om als strafinstrument in het leger gediend te hebben, ook al werd zijn naam soms ook gebruikt voor “de kat met de negen staarten” die wel bekend was in het Franse leger, net zoals in de legers van de meeste Europese landen.

De martinet werd in het Franse leger wel gebruikt, maar niet voor straf. Het behoorde in het leger tot de standaarduitrusting als hulpmiddel om vuil van het uniform te kloppen. Voor thuisgebruik wordt vermeld dat de martinet gebruikt werd om kleden uit te kloppen. Net als de mattenklopper in ons land werd hij vervolgens getransformeerd tot strafinstrument omdat hij handzaam en effectief was.

Volgens schriftelijke overleveringen werd hij op scholen gebruikt om te straffen, zoals de roe en het rietje in andere landen gebruikt werd. In de Jezuïeten scholen in de zestiende eeuw moest de leerling met zijn broek en onderbroek naar beneden over een stoel buigen, waar hij door iemand in positie gehouden werd (“le teneur”) terwijl een ander (“le fouetteur”) hem een pak slaag met de martinet gaf. Het aantal slagen dat gegeven werd varieerde van 40 tot 200 en soms wel 300, terwijl een gemiddeld pak slaag bestond uit 70 tot 80 slagen, die hard en langzaam werden toegediend.

In de huiselijke omgeving werd hij vooral gebruikt om  een snelle correctie toe te dienen op de benen of de kuiten. Maar het werd ook op de bips gebruikt, bloot om schaamte aan de pijn toe te voegen en omdat hij te licht was om over de kleding toe te passen. Het schijnt dat de martinet ook gebruikt werd om de fouten van de dienstmeiden te corrigeren.


De meeste Franse volwassenen herinneren zich de martinet omdat deze in de meeste Franse huishoudens aanwezig was. Om mee te straffen of in ieder geval om af te schrikken. De meeste kinderen die er al eens kennis mee gemaakt hadden, hem aan de muur hadden zien hangen of alleen maar het dreigen ermee door een boze ouder en de spanning hoe hij aan zou voelen, zorgde ervoor dat de meeste kinderen zich keurig gedroegen.

Hetzelfde instrument heette in Duistland Klopfpeitsche en in Westfalia Siebenstriemer. Ook daar werd hij door soldaten gebruikt om het uniform uit te kloppen. Ook wordt genoemd dat hij werd gebruikt om kinderen te bestraffen.

In Nederland werd hij een kledingklopper genoemd. Hij werd over het algemeen gebruikt om stof uit te kloppen, bijvoorbeeld uit kussens. Er wordt beweerd dat deze ook gebruikt werd om kinderen mee te dreigen. Wij denken dat hij voor meer doeleinden gebruikt werd dan dreigen alleen, omdat we denken dat hij weinig indruk zou maken als het bij dreigen alleen zou blijven.

Het is goed mogelijk dat de martinet in meer landen bestond.

De naam martinet wordt in de Franse BDSM scene tegenwoordig gebruikt voor een zweep met meerdere stroken die bedoeld is voor erotische zweepsessies, zoals de flogger in Engelstalige landen, ook al hebben deze modellen veel meer stroken dan de ouderwetse martinet. Hetzelfde geldt in Duitsland voor de Klopfpeitsche.